Beste Ben, Beste Conner, beste zoveel anderen die het grote woord voeren op tv over de kleuters die onvoldoende Nederlands spreken,
41 jaar lang zat ik, stond ik of liep ik rond in scholen en klassen. En ik was zinnens om na mijn ontslag vorig jaar in september voorgoed mijn mond te houden en nooit meer een school binnen te stappen, tenzij voor de kleinkinderen.
Maar nu wordt het toch allemaal te gortig met de hele discussie rond het aanleren van het Nederlands aan onze kleuters. En dat allemaal ten gevolge van de afname van een test.
De naam KOALA hoort bij kleuters. Die test ook?
Nederlands leren raakt mij heel persoonlijk.
De manier waarop kinderen een taal leren, en in dit geval Nederlands is iets wat mij altijd boeide. Ik leerde kinderen de taal spreken, lezen en schrijven. En ik heb een groot geluk dat onze kleindochter, 2 jaar en 7 maanden, in drie talen wordt opgevoed, ik haar evolutie kan volgen en vooral dat ik ertoe kan bijdragen. Zij het vaak online.
Vanuit die ervaring, vanuit mijn 41 jaar onderwijs en vanuit mijn gezond verstand en liefde voor kinderen en onderwijs, wil ik nu toch reageren
.
Ben, ouders hun groeipakket afnemen? Foei!
Als ik al zou geloven dat je dat zouden doen. Maar dat gaan jullie niet doen. Ervaring leert mij namelijk dat als er vanuit de overheid ergens een kraan wordt dichtgedraaid, er een andere wagenwijd open gaat en dat dit vaak-meestal niet leidt tot enig effect.
Met het enorme budget dat in Vlaanderen naar onderwijs gaat, moesten wij moeten hoge toppen scoren. Niet dus.
Blijf van dat groeipakket af dat om volgende redenen.
- Iets nieuws leren moet leuk zijn. Je moet je verbonden voelen met de taal en zeker met de mensen die de taal aanleren. Ouders gaan zeker niet met plezier een taal leren als er constant een stok van sancties achter de deur staat.
- Kinderen kunnen enkel krakkemikkig Nederlands leren van ouders die de taal zelf niet machtig zijn. Het is zeker OK dat ouders Nederlands leren voor een betere integratie en om gesprekken te voeren met leerkrachten of om een agenda te lezen.
- Op ondersteuning van ouders met een andere cultuur of uit kansarmoede, wordt al jaren ingezet. Sedert de OVB-lestijden (extra lestijden voor leerlingen met een andere taal en cultuur) straks 30 jaar geleden, doen scholen inspanningen om de ouders meer te betrekken; koffietafels, babbels voor en na de school, taartenproeverijen, schoolpoortcontacten, … Soms had ik het gevoel, en mijn gevoel laat mij zelden in de steek, dat het meer te maken had met eten en drinken dan met taalonderwijs. Gericht op het aanvaarden van culturen, het woord integratie durf ik niet te gebruiken. Ik mocht (moest-cultuur) vaak proeven van de Turkse en Marokkaanse taarten en ik ben geen zoetekauw.
- Ik hoorde jou, minister, zelf zeggen dat het idee, de populistische oneliner om in te leveren op het groeipakket vooral een middel was om een discussie op gang te trekken. Het is gelukt. Anderen zijn ook aan het freewheelen geslagen. Alleen hoor ik zelden oplossingen en lopen weer een pak leerkrachten, leerlingen en ouders gefrustreerd rond.
- Ouders hebben vaak andere zorgen dan hun kinderen Nederlands leren. Veel ouders zitten in een overlevingsmodus. En nu spreek ik niet alleen van de kansarmen maar ook van de moeders en vaders die een voltijdse job hebben. Ik ben in de jaren 70 opgeleid tot een leerkracht die vond dat onderwijs iets voor de school was. En zo gaf ik les. Bij onze oudste kinderen was dat principe nog heilig op school. Kinderen leerden op school. In de lagere school van onze jongste (nu 25 jaar) werd het onderwijs voor een groot deel overgenomen door (betaalde) externen of door de ouders. Mensen dienen zelfs verlof te nemen om hun kinderen in de lagere school !!!voor te bereiden op hun examens. Tot 94 was ik zelf leerkracht. Dit alles horen en moeten vaststellen is horror voor mij. Betaalde bijlessen in de lagere school? Mijn maag keert. En dan mag ik nog niet denken aan de ouders die elke euro moeten omdraaien vooraleer ze hem uitgeven. Ook deze kinderen wordt externe hulp aangeraden ondanks de vele uren ZORG die er momenteel gegeven worden in het onderwijs. Onderwijs is een commerce geworden en de democratisering van onderwijs is ver weg.
Conner de man die met een zinloos voorstel komt terwijl hij zelf goed weet hoe en waarom kinderen leren
Conner, jij, man van de jeugdbewegingen, ervaren leider. Jij die ging stappen met de jongeren, zong, danste, verhalen vertelde. Jij zou toch beter moeten weten dan de leerplicht te verlagen?
Weet je waarom?
- 98 procent van de kleuters zit op school en door de leerplicht te verlagen pest jij alle ouders die nog nood hebben om af en toe zelf bij hun kinderen te zijn.
- Door de leerplicht te verlagen verplicht je alle kleuters om de hele dag op school te zitten. Onze oudste kinderen, geboren in 82 en 85 zaten de hele dag op school met als gevolg dat ze vaak ziek waren, toen nog kuren antibiotica kregen, wij veel geld uitgaven voor tapotage en aerosol en opvangproblemen hadden omdat de kinderen ziek waren. Onze jongste, een heel sensueel, alert en betrokken kind, viel tot haar 4 jaar na de middag in slaap en had deugd van haar middagdutje. We hadden toen de luxe dat zij thuis of bij de oma rustig kon slapen in de namiddag. Ze was zelden ziek. Met bijna 20 procent hoog sensitieve kinderen en een drukke tijd, met meer en meer kinderen die vroeg in de opvang zitten, hebben meer en meer kinderen die rust nodig. Een hele dag school is voor veel kinderen op jonge leeftijd te veel.
- Wist je, dat landen die het wel goed doen, ik was in Denemarken en Finland, geen lage leerplicht hebben en dat leerlingen de lagere school zelfs later starten? En dat die leerlingen in de namiddag vrij zijn omdat ze het aanbod in 20-21 lestijden krijgen? Kinderen mogen in die landen langer kind zijn en dat loont in de statistieken.
Lieve Lieven Verstraete
Alles respect maar zondag zat ik naar de 7 de dag te kijken en ik was ontgoocheld. Plots hoor ik een belangrijke uitspraak van professor Kris Van den Brande. Niemand kent beter de evolutie van de kennis van het Nederlands in onderwijs dan hij. Het opperde dat het misschien toch aan de didactiek zou kunnen liggen… ‘Nu komt het’, dacht ik maar neen, Lieven. Jij draaide je hoofd en vroeg aan de enige aan tafel die in twee talen werd opgevoed hoe haar ouders dat hadden aangepakt. Op die ene zin van de professor ingaan, dat had pas tot een nuttig gesprek geleid. Maar waarschijnlijk denken jullie, journalisten, door het aanhoudend geroep dat het Nederlands leren enkel buiten de school goed kan gebeuren.
Weg oplossing, weg kans op een dieper gesprek!
Kinderen hebben liefst een mama en een papa die doorleefd hun eigen taal spreken
Onze kleindochter benoemt zelf de talen die ze spreekt. De mama-taal, de daddy-taal en de KITA-taal. Mama, papa en de kinderopvang. Zo vroeg ze haar moeder om geen KITA-taal te spreken. Kinderen willen hun ouders horen praten in de moeder- of vadertaal, in de taal van de liefde, de taal van geborgenheid, de taal waarin ze met de familie spreken, redeneren, lachen en hun eigen verhalen vertellen, een taal waarmee ze een verbinding hebben beyond woorden.
De oplossing zal vlugger komen van de makers van Sarah dan van onderwijsspecialisten
Ik leerde door mijn kleindochter Sarah kennen. Het is een kinderprogramma op KETNET waarin Sarah zingt, verhalen vertelt en knutselt. Ze zingt liederen die elke Vlaming van een zekere leeftijd leerde in de kindertijd. Liedjes over de papagaai en het haasje en het klein stationnetje en de olifanten met de dikste billen van het hele land. Zelfs de oer-Vlaamse klassieker over het vogeltje, dat beestje dat niet kan kakken, komt aan bod.
Met deze liedjes leert onze kleindochter haar Nederlands. Met deze liedjes en met prentenboeken en verhalen. Neen, niet elke dag een ander verhaal. Dagen, weken aan een stuk lezen de ouders dezelfde boekjes tot ze die bijna uit het hoofd kent, veel woordenschat opdeed en zich de zinsconstructies in het Nederlands of de taal van het boekje of lied eigen maakt.
En dat is leuk. Zij vindt dat leuk, wij en de ouders vinden dat leuk en er hangt onmiddellijk een leuke positieve sfeer in huis. Zingen doet goed voor het hart, maakt je vrolijk, houdt je in het moment, verhindert om te piekeren. Maar vooral je kind leert ritmisch een taal, woordenschat en verhalen en ja voor kleuters mag het leuk zijn. Voor iedereen mag het leuk zijn. Vergeet niet dat onze Vlaamse kinderen de moeite en inspanning om een tweede of derde taal te leren niet moeten doen.
Liedjes zorgen bovendien voor heel veel transfer. In het museum zagen we een papegaai op een tapijt en onmiddellijk begon de kleindochter te zingen over die zieke papegaai. Een gesprekje over de paashaas, om van de Sint af te geraken, resulteerde in een liedje over het haasje op de vlucht voor de moordende jager.
Steiner en Fröbel en zoveel andere onderwijsvernieuwers van de vorige generaties, wisten het al; zingen en versjes zeggen is fantastisch voor de gemeenschapszin, voor verbondenheid, voor een goed gevoel en zeker voor taalontwikkeling.
Hetzelfde geldt voor de prachtige prentenboeken en wist je dat wij in Vlaanderen TOP-auteurs hebben van prentenboeken?
Verhalen verbinden, brengen kinderen en volwassenen in een nieuwe wereld, een wereld waar leren leuk is, een wereld waar ze verbanden kunnen leggen, waar ze voluit kunnen fantaseren en kind zijn. En de taal die ze van daaruit leren, integreren ze in hun spel.
Misschien is het een idee om ook samen met de ouders te zingen. Ze leren en taal en er is verbondenheid. Koekjes mogen er natuurlijk bij.
‘Dat gebeurt toch op school? ‘
Dat zei mijn vriendin, zelf onderwijzeres, gisteren ook. En toen vroeg ik of ze de kinderen van de kleuterschool vaak hoorde zingen? ‘Neen’ zei ze. Ze hoorde wel veel zingen, K3 en de zon in je hart en Camille maar de kinderen zongen meestal niet mee of slechts in flarden.
In mijn vorige job zag ik dat er in veel klassen veel te weinig aandacht was voor woordenschatontwikkeling vanuit het meest natuurlijke dat er bestaat; liederen en verhalen. Eén lied per thema is te weinig. Toen ik in het eerste leerjaar les gaf, zongen wij na elke lestijd van 25 minuten. En gaandeweg maakten we ook nieuwe teksten op bestaande liederen. En dat was zo leuk en leerrijk. En weet je, ik deed dat ook zo graag. Creatief zijn is het meest ontspannende wat er is.
Waarom zingen leerkrachten dan niet meer?
- Misschien omdat ze onder de druk staan van de overladen leerplannen?
- Misschien omdat ze ook met zindelijkheid geconfronteerd worden? (Dat is nu juist wel een taak voor de ouders)
- Misschien omdat ze zoveel papierwerk hebben?
- Misschien omdat leerkrachten te weinig autonomie krijgen in het samenstellen van het aanbod?
- Misschien omdat ze in de molen van de constante vernieuwingen vast zitten?
- Misschien omdat leerkrachten afspraken en leerplannen moeten volgen en onvoldoende hun eigen talenten en competenties mogen inzetten?
- Misschien omdat leerkrachten te veel gebonden zijn aan schoolafspraken, testen, methodes?
- Misschien omdat zingen, los van muzische vorming te eenvoudig was voor de pedagogen bij wie ze hun opleiding genoten?
- Misschien omdat ze denken dat iets eenvoudigs en fantastisch leuk niet gelijk staat aan werken?
- Misschien omdat begeleiders en inspecteurs constant moeilijke dingen verkondigen, terwijl oplossingen voor de hand liggen?
Een kleuterleidster vertelde mij dat ze geen noten kon lezen en dat het niet moest om haar diploma te halen. Dat zet natuurlijk niet aan om te experimenteren met muziek.
Ik kon geen noten lezen en geen blokfluit bespelen toen ik startte in de lerarenopleiding. En op enkele maanden tijd moest ik meekunnen met de rest van de klas. Ik oefende elke avond en vond het op de duur zelfs ontspannend.
In de vakantie na mijn eerste jaar had ik een verplichte muziekstage. DANK daarvoor, eeuwig dankbaar. Ik kreeg er meer zelfvertrouwen, leerde liederen, eenvoudige arrangementen om liederen te begeleiden en vooral die liefde voor het kinderlied.
En tot slot, voor wie nu even de draad kwijt is in dit betoog
Mijn punt is: Maak Nederlands leren aantrekkelijk in de klassen en de scholen. Laat kinderen terug taal verwerven via de meest natuurlijke weg van taalverwerving. Methodieken die al eeuwen werken zijn het verhaal en het lied als basis.
Bovendien, als met z’n allen meer zouden zingen, zouden we er een pak gelukkiger van worden. Gun de ouders een samenzang sessie op school met hun kinderen en geniet er zelf ook van, leerkrachten.
Ik heb het onderwijs ontgoocheld verlaten. Laat dat een ander zijn lot NIET zijn. Ik ken te veel goeie, ontgoochelde leerkrachten.
