Dag 16 van 40 dagen bloggen
Omdat ik in mijn eigen familie al meerdere keren geconfronteerd werd met dementie, had ik enige aarzeling om naar het nieuwe programma met Dieter Coppens te kijken.
Samen met Seppe Nobels, baatten ze in Mechelen gedurende 6 weken een restaurant uit. Mensen met jong-dementie helpen zowel in de keuken als in de zaal. Het zijn beroepen die geen van hen ooit uitoefenden.
In de aflevering van gisteren zag je vooral de kennismaking en de eerste lunch die ze onder begeleiding van de chef klaarmaakten. Eerst voor zichzelf, later voor de begeleiders.
Bij mij zitten nog emoties geblokkeerd rond dit thema geblokkeerd zitten. Ik maak(te) het mee en ook als mantelzorger kruipt het in mijn kleren. Je mama of papa, waar je zo lang op rekende, heeft hulp nodig en dat vraagt veel begrip, geduld, luisterbereidheid en creativiteit. Iets wat niet alle dagen lukt want ook mantelzorgers hebben een eigen leven, werk, gezin, kinderen en kleinkinderen. En nood aan rust.
Ik heb constant de schrik dat die mensen op één of andere manier in de kijker worden gezet, ook voor minder-respectvolle mensen. Maar daarin werd ik gerustgesteld in de eerste aflevering. Dieter Coppens en Seppe Nobels zijn mensen met het hart op de juiste plaats die zichzelf weten te relativeren en dat relativerende ook meenemen naar de keuken en hun mensen waar ze verantwoordelijk voor zijn.
Een restaurant uitbaten?
Dat is geen simpele klus. Denk aan onze eigen stress als we een tafel vol mensen thuis krijgen. Bovendien hadden wij deze week het geluk om het diner te kunnen gebruiken in onze plaatselijke kokschool. Elke tafel had zijn eigen bediening. Ik zag leerlingen die heel galant omgingen met mensen. Een klapje sloegen, zelf een klein grapje. Maar ook leerlingen die waarschijnlijk wel fantastische koks zijn maar moeilijker in het presenteren van de gerechten, de vlotheid in gesprekken nog misten en die je zag hopen dat de klanten geen moeilijke vragen zouden stellen. Ze zijn nog jong natuurlijk maar ze staan wel enkele maanden voor het eindexamen. Het viel mij op dat in de koksopleiding veel meer vaardigheden dan koken en opdienen gevraagd worden.
En we weten allemaal dat de keuken van een restaurant een plaats vol stress is.
Dat maakt mij zorgen want ik zie mijn eigen moeder net op haar best in een rustige en vertrouwde omgeving.
Die stress aankunnen wordt gevraagd van mensen met jong-dementie in Restaurant Misverstand. Sommige mensen weten niet meer wat ze net aten, de dag? het jaar? Toch staan ze voor een heel complexe opdracht met een geheugen dat slechts heel eenvoudige dingen aankan.
Toch, doorheen mijn verdriet, zag ik mooie dingen gebeuren. Vooreerst de troost. De mensen ondersteunden elkaar en vormden snel een ploeg. Als iemand een foutje maakte, boden de anderen hulp. Humor is blijkbaar iets wat je niet verleert ook als het geheugen wegvalt. Dat is iets wat ik gelukkig ook bij mijn mama zie, op goeie dagen.
Opvallend was de spontane en authentieke blijheid bij een compliment. Mensen verwoorden spontaan hun fierheid door een gekregen compliment omdat het hen waarde gaf. De vreugde dat ze terug iets mochten betekenen voor de maatschappij, dat er terug een uitdaging was voor zichzelf, viel op.
Ik zag tranen van schaamte omdat ze iets niet konden maar ook veel relativering. De ziekte en je eigen achteruitgang relativeren is een proces. In het begin stoppen mensen met dementie weg dat er iets aan de hand is. De kunst is om het gewoon toe te geven, te aanvaarden, toe te laten. En dat is een leer- en aanvaardingsproces.
Een moeilijke stap.
Volgende week kijk ik terug. Nog steeds met een beetje watervrees maar het water voelt al goed. Wat ik leerde, is vooral dat niemand kan leven zonder erkenning
- dat iedereen waarde nodig heeft en zeker verdient
- dat een compliment wonderen doet
- dat we constant moeten focussen op wat mensen wel kunnen
- dat mensen, ook al vergeten ze en kunnen ze dingen niet onder woorden brengen, emoties wel herkennen en erkennen
- dat een beroep opgeven en afscheid nemen van een sociaal leven heel hard is, als je er zelf niet voor kiest.
Lucrèce Matthijs schrijft Luc-RAAK 