We herinneren ons allemaal nog de zeer zware zeebeving in de kerstperiode van 2004 in de Indische Oceaan. Veel landgenoten genoten toen van hun kerstvakantie in Thailand. Er waren ongeveer 230.000 doden en de hulpverlening vanuit Europa trok vlug op gang.
We verzamelden centen, stuurden hulpverleners, dokters en psychologen. Ik herinner mij een krantenartikel waarin een kritische en realistische journalist schreef dat de inheemse bevolking niet zat te wachten om hun verhaal te vertellen aan Westerse psychologen. Ze hadden hun eigen houvast, hun tempeltjes waar ze hoop en troost en vertrouwen uit haalden, nodig.
Dit schoot mij deze week te binnen toen ik voorstellen hoorde over hoe het geld van het relanceplan te besteden voor mensen uit kansarmoede en voor mensen die met vragen en noden zitten. Eén van de voorstellen was een app maken om mensen te ondersteunen met specifieke informatie want mensen met noden kijken meer op hun GSM dan op de computer. Mijn hersencellen zijn zeer goed geconnecteerd, ze zoeken naar herkenning in de andere cellen die informatie uit het verleden bevatten en plots schoten -echt waar- pijnlijke lichtflitsen door mijn hoofd. K0RTSLUITING.
Ik denk aan de vele mensen die het moeilijk hebben in deze CORONA-pandemie. Misschien praat ik met de verkeerde mensen. Maar een app die de problemen van mensen, ziekte, eenzaamheid en nood aan ondersteuning zal oplossen, daar geloof ik niet in. Een GSM is een krachtig middel om mensen met elkaar te laten praten, om hen doorheen de afstand te laten voelen dat de andere er is voor hen, luistert, hun problemen erkent en herkent en eventueel een oplossing kan bieden. Een app is iets mechanisch en kan geen mens vervangen. Praten met mensen werkt en weten dat iemand luistert, daar kikker je van op.
Akkoord, ik heb nog weinig het probleem van eenzaamheid gekend nu ik al maanden van op mijn zolderkamer aan het werken en socializen ben. Dank je wel ZOOM en TEAMS en WhatsApp en MESSENGER. Ik haat het om gewoon te bellen en vraag mensen onmiddellijk of we elkaar niet kunnen zien. En omdat ik maar een mens ben, denk ik dat anderen er ook zo over denken. Nu we elkaar niet kunnen vastpakken, is elkaar zien het absolute minimum.
Een anonieme app gaat mensen niet op een spoor zetten om zich beter te voelen, om een oplossing te vinden voor hun problemen. Mensen hebben nabijheid nodig en die nabijheid komt er door de anderen te zien en te horen. Lieve mensen die dat vele geld van het relanceplan uitdelen, denken jullie daar aan?
Ik kan een pak voorstellen geven om op social distance toch persoonlijk contact te laten ervaren. Het is tof als oma en opa kunnen werken met een tablet, het is fantastisch dat wij kunnen zoomen met elkaar. Maar als we enkele jaren teruggaan in de geschiedenis, merken we dat mensen veel meer sociale contacten hadden zonder te knuffelen. Contacten die nu ook mogelijk zijn maar door de snelheid, de schaalvergroting en de toenemende financiële druk op de economie zijn die verdwenen.
Misschien kan het geld beter besteed worden aan de postbodes die iets meer tijd krijgen om een praatje te slaan met de mensen, zij het van achter hun raam of vanuit het deurgat. Of de man van de bank die aan huis komt om te vragen of het lukt met de bankverrichtingen, met de nieuwe apps. Ik denk dan vooral aan senioren, mensen met een andere thuistaal en laaggeschoolden. We herkennen allemaal de moeilijkheden die we ondervinden om online iemand aan de lijn te krijgen of om ons te worstelen door de vele Q and A vragen. En dat alleen maar om het adres te vinden naar waar we dat pakje moeten sturen. De vragen die daarop verschijnen zijn meestal niet de mijne. Bovendien weten we allemaal dat de meeste mensen niet graag lezen en al zeker niet als het saaie materie is.
“Een app is nodig om mensen op weg te zetten naar hulpverlening” hoor ik je denken. Kijk, een aantal jaar geleden, in een andere functie, zochten we naar een mogelijkheid om mensen in kansarmoede op een leuke educatieve manier alle mogelijke onderwijs- en opvoedingsondersteuningen te leren kennen. We maakten een sociale kaart waar zowel scholen als alle ondersteuningsinstanties op stonden. Ik denk dat deze kaart wel bewaard bleef omdat het een handig overzicht was van de stad Vilvoorde maar of de bedoeling ‘scholen en opvoedingsinstanties vinden’ gerealiseerd werd, daar twijfel ik sterk aan.
Er was nog geld over. Dus maakten we een gezelschapsspel. Het was de bedoeling om mensen uit onze doelgroep op namiddagsessies te laten samen komen om het spel te spelen en op die manier het sociale veld van de stad te leren kennen. Ik herinner me nog de vele vergaderingen en het vele werk en het plezier dat creatief samenwerken bracht. Maar ik herinner me ook de uitspraak van een dame die vrouwen in kansarmoede vertegenwoordigde. “Er wordt veel geld verdiend op de kap van de kansarmen”. En dat is nog steeds waar. Ik ben van werk veranderd en heb er geen idee van hoeveel mensen het spel speelden. Weinig denk ik.
De kaarten, de spelen en de apps kosten geld, veel geld en inderdaad de alerte dame had gelijk want veel goedbedoelde ideeën leiden niet tot het juiste effect.
Kunnen we het relancegeld niet beter investeren in menselijk contact? Kunnen we de lokale kleine zelfstandige, de bakker, de melkboer, de visboer, de groenteboer niet subsidiëren? Mensen kunnen ook op een veilige manier winkelen, hebben een klapje en zien iemand op hun dag waar ze hun vraag kunnen aan stellen. En deze zet hen verder naar een volgende stap. En er is menselijk contact. We krijgen nu veel pakjes aan huis. Wil jij ruilen met de job van de bezorgers die vliegen door de straten, op tijd en op de minuut en volledig getimed de pakjes moeten leveren? Of laat ons de vele vrijwilligers inzetten om mensen te ondersteunen via persoonlijk contact.
Ik ben niet nostalgisch maar ik hoopte dat we door CORONA naar de essentie zouden gaan. Blijkbaar niet. We maken het voor mensen die het moeilijk hebben soms nog moeilijker en daar kan ik mij serieus in ergeren meer nog het maakt mij echt ongerust. In tijden van crisis is menselijk contact nodig, van hart tot hart. Daar ben ik van overtuigd.
Lucrèce Matthijs schrijft Luc-RAAK 