De Rechtvaardige Rechters, tijd voor een wonder

De vakantie is voorbij, ik ben door mijn voorraad vakantieboeken.  Over één boek wil ik het na deze vakantie toch hebben omdat het mij zo diep treft, omdat het voor mij het thema van deze tijd voor 100 procent benadert. En dat thema is “VERDRAAID”, ontleend en geïnspireerd op het boek ‘Verdraaide organisaties’ van Wouter Hart. Kort gezegd, we ontvluchten de waarheid zo hard dat we alle energie stoppen in de illusie.    

Nu naar het verhaal dat ik wil vertellen over de Rechtvaardige Rechters

Even het geheugen opfrissen…

De Rechtvaardige Rechters is het paneel linksonder van Het Lam Gods, geschilderd door de  gebroeders Jan en Hubert van Eyck. Het topwerk van de Vlaamse Primitieven. Het paneel werd gestolen in de nacht van 10 op 11 april 1934 samen met het paneel dat Sint-Jan de Doper voorstelt. Dit laatste paneel werd drie weken na de diefstal terug gegeven om de onderhandelingspositie te ondersteunen. Arsène Goedertier, een wisselagent uit Wetteren was betrokken bij de onderhandelingen en stierf vrij onverwacht. Algemeen werd aangenomen dat Goedertier de dief was en de enige die wist waar het paneel was. Zijn dood was voor de echte daders een gelukkig toeval. Er werd niet veel onderzoek meer gedaan tot de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog wel op zoek gingen naar het paneel.  Het verdwenen paneel blijft tot vandaag tot de verbeelding van amateurzoekers spreken. Dr. Paul De Ridder, die ik heel toevallig mocht ontmoeten in Firenze, kreeg de vraag om het dossier eindelijk af te handelen van zijn goeie vriend prof. Dr. Robert Senelle. Intussen zijn we bijna 20 jaar verder en schreef hij zijn zoektocht in een boek.

Een zeer droeve geschiedenis

In het boek  “De Rechtvaardige Rechters terug van weggeweest” pluist dr. Paul De Ridder de geschiedenis van het verdwenen paneel uit. Hij doet dat op een wetenschappelijke manier. Hij staaft elk feit met bewijzen. De inhoud en uiteindelijk de conclusies komen in lagen van onder het stof. Op het einde van het boek komt hij tot een onderbouwde synthese en komt de moederaap uit de mouw. Heb je zin om het boek te lezen? Doen! En blijf lezen. Als je het gevoel krijgt dat je dit al eens las, lees door want in de details zit de waarheid verscholen. Een verspreking als “Een zeer droeve geschiedenis” blijkt jaren later de synthese te zijn van het hele verhaal. Paul De Ridder hield en houdt alles bij, nauwgezet, hij maakt een levenswerk van deze droeve geschiedenis sedert hij in 2002 in vertrouwen werd genomen door prof. Dr. Robert Senelle.  En het licht aan het einde van de tunnel is er nog niet. Of wel?

Heel veel goede bedoelingen

Dit boeiend en voor mij zeer geloofwaardig boek vat de geschiedenis van “goede bedoelingen” samen. De panelen werden gestolen vanuit goede bedoelingen, om gedupeerden hun geld terug te geven. Operatie doofpot startte vanuit goede bedoelingen om vooraanstaande mensen en kerkelijke, financiële en politieke instituten te sparen. Het paneel werd ongewild beschadigd en daarna gerestaureerd, weeral vanuit goede bedoelingen. En toen waren er al zoveel verdraaiingen om de leugens te beschermen dat het moeilijk werd om stappen terug te zetten. En wie nu weet waar het paneel is, kreeg en krijgt “klodden” waar ze zelf niet echt voor verantwoordelijk zijn.  Veel goede bedoelingen leidden tot wat nu is, een onvolledig  meesterwerk, het Lam Gods. Volgens het boek hoeft dit niet, het paneel bestaat en is gerestaureerd.

Een gevoelig dossier

Het meesterwerk van de gebroeders Van Eyck heeft al een bewogen geschiedenis achter de rug. De panelen werden vroeger al uit elkaar gehaald, illegaal verkocht, vervalst, gesmokkeld, gegijzeld, gecensureerd door overschildering, verborgen gehouden, bedreigd door beeldenstormers en losgeldeisers, als een diplomatiek wapen aangewend, ontvreemd, overlangs doorgezaagd, gered door Australische dubbelagenten en dertien maal gestolen… En als een wonder kwam het telkens terecht. Behalve dat ene paneel en die laatste diefstal in 1934, toen het om een ‘gevoelig’ dossier ging.

We blijven rond de potten draaien

De verdraaiingen gaan verder. Waarom waren de recente theorieën van Marc De Bel en de theorie dat het paneel onder de markt van Dendermonde ligt voorpaginanieuws en moest ik van Paul De Ridder zelf vernemen dat hij een boek schreef? Waarom kreeg dit boek zo weinig persaandacht? Raar toch? Houden we dan echt meer van fictie dan van waarheid of zit er meer achter?

Lees het boek en je weet dat het paneel niet verloren is, het bestaat, is veilig maar kan niet naar buiten komen omwille van de ‘verdraaide’ geschiedenis.

Mijn theorie

Kijk, ik ben geen grote geest, al zeker geen wetenschapper maar iemand voor wie de essentie primeert en ik heb ook een theorie omdat ik mij inleefde in de mensen die dat paneel moeten naar buiten brengen.

Stel dat ik doordat mijn voorouders de eigen reputatie of die van andere belanghebbenden beschermden, mij achterlieten met het paneel, wat zou ik dan doen? Dan had ik het paneel gewoon terug gegeven toen het werk recentelijk gerestaureerd werd. Het was een ideale gelegenheid om het valse paneel te vervangen door het echte en op een goeie dag laat je dat door een onschuldige kunstkenner vaststellen.

Misschien gebeurde dat al. Misschien staan wij in de Sint-Baafs Kathedraal gewoon te kijken naar de echte Rechtvaardige Rechters. Het paneel dat gestolen werd door mensen met een groot hart die voelden dat ze net als Robin Hood de kleine man moesten verdedigen. In een ander verhaal waren ze helden geweest.

Zo kan het toch? Het hangt er gewoon! Alle goede bedoelingen zijn gezuiverd, de leugens vergeven en geef toe, “Ons Heer” heeft grotere wonderen verricht.  “Et alors?” is een goed antwoord op elke vraag.

Lees het boek, en spreek geen oordeel uit, spaar al je emoties voor het moment dat je hoort dat het paneel gewoon terug is. Laat het verleden met rust, loof de inspanningen van Prof. Senelle en dr.Paul De Ridder en gun Arsène Goedertier eindelijk de eeuwige rust. Hij was geen dief maar gewoon iemand met goede bedoelingen.   

“Laat ons bidden”. “En ga nu in VREDE”. “Wij danken God.”